مقدمه
عادتی وجود دارد که مغز را به پیری زودرس می کند! این عادت کم‌تحرکی است که بسیاری از افراد، به طور غافلگیرانه، دارند رعایت می کنند. اما نقش منفی آن بر عملکرد مغز، غالباً توجه کافی ندارد.
کم‌تحرکی و تأثیر آن بر سلامت مغز
کارشناسان این ارتباط را به شدت تأکید می کنند. کم‌تحرکی در طول زندگی، به ویژه در دوران جوانی، می تواند به عنوان یکی از بیماری‌های ارتوپدی در میانسالی و سالمندی مطرح شود. این کم‌تحرکی می تواند فرد را از حرکت متعادل خارج کند و باعث کاهش توانایی بدن در انجام فعالیت‌های روزمره می شود.
ممکن است بسیاری از افراد به این فکر نکنند که کم‌حرکتی و عدم ورزش، چگونه می تواند سلامت مغز را به خطر اندازد. اما نتایج پژوهش‌های علمی نشان می دهند که تحرک فیزیکی برای حفظ سلامت مغز بسیار حیاتی است.
مغز نیازمند حرکت است
نتایج پژوهش‌های علمی برای سلامت مغز، یک مفهوم کلی اساسی دارند: وقتی یک فرد در حال فعالیت است، قدرت قلب بهبود می يابد و توانایی قلب برای پمپاژ خون در سراسر بدن را افزایش می دهد. این خونرسانی به مغز، که از مهمترین اندام‌های بدن است، اهمیت بزرگی دارد.
اولویت‌بندی مهم در این زمینه این است که فعالیت منظم و حرفه‌ای نسبت به فعالیت‌های بدنی سبک و نشستن و بی‌تحرکی، ارجحیت چشمگیری دارد. این همان برگ برنده برای سلامت مغز در دوران سالمندی است.
موتورهای مغز
قریب به اتفاق کارشناسان مغز و اعصاب، دو عامل اصلی دارند که به عنوان موتورهای محرک مغز عمل می کنند: اول، فعالیت و ورزش‌های بدنی و تحرک و دوم، انجام مطالعه مداوم و خاطره‌سازی. محمدعلی اکبریان، متخصص مغز و اعصاب، تأکید می کند: "کار مغز چیست؟ این که اطلاعات را می گیرد و در خود نگه می دارد و به وقتش از آنها استفاده می کند. اما مطالعه نکردن و فعالیت نداشتن، باعث تکشیدن اطلاعات مغزمی شود و کارایی خودش را از دست می دهد."
ازدست دادن کارایی مغز، همان ویژگی‌هایی است که در افراد دچار آلزایمر مشاهده می شود؛ افرادی که مغزشان دستور فکر کردن، مرور خاطرات، و فعالیت درست عضلات بدن و... را نمی دهد.
ورزش، مغز را زنده نگه می دارد
تجربه نشان می دهد بسیاری از سالمندان، برای سالم ماندن عملکرد مغز، به فعالیت‌های فکری مانند کتاب خواندن، حل جدول، سودوکو، بازی شطرنج و... روی آورده اند. اما افراد میانسال این فعالیت‌های فکری، از فعالیت‌های بدنی که شاید نسبت به فعالیت‌های فکری، اولویت بالاتری دارد، غافل هستند.
"واقعیت این است که ورزش و حرکت بدنی باعث افزایش خونرسانی به مغز و راه افتادن جریان مغز می شود. همین جریان است که می تواند مغز را در حالت سلامت نگه دارد." مثلاً دکتر اکبریان اضافه می کند: "چه بهترکه در طول روز، ساعتی را به حرکت دادن دست و پاهایمان اختصاص دهیم؛ مثلاً دست چپ را جلو ببریم و پای راست را عقب نگه داریم. به این حرکات، ورزش‌های تقابلی می گوییم؛ حرکاتی که مخچه را به فعالیت وامی دارند و خطر زوال عقل را از فرد دور می کنند."
نشستن اما فکر کن
بعضی‌ها از پیامدهای نشستن‌های طولانی مدت مقابل تلویزیون می گویند؛ نشستن‌هایی که می تواند فرد جوان را در دوران سالمندی به دردسر بیندازد و فرد سالمند را با بیماری‌های عقلی و مغزی روبه‌رو کند! اما دکتر اکبریان، نورولوژیست، به این سوال پاسخ می دهد: "وقتی از کم‌تحرکی و تاثیر آن بر مغز می گوییم، منظورمان نشستن‌های بدون تفکر است؛ منظور نشستن‌هایی است که فرد از مغز خود هیچ کاری نمی کند."
در واقع، اکبریان معتقد است که نشستن جلوی تلویزیون حتی به مدت طولانی، اگر ذهن درگیر مساله‌ای باشد که در حال تماشاست، می تواند خطر کمتری نسبت به آن کم‌تحرکی چند ساعته داشته باشد که فرد فقط به تلویزیون خیره است و کاری از مغز و عقلش نمی کند.
او ادامه می دهد: "مثلاً یکی از نمونه‌های کم‌تحرکی با تفکر، ورزش یوگاست؛ ورزشی که ظاهراً تحرک کمی دارد اما ترکیب فعالیت بدنی همراه با تفکر، اثبات دارد که دستاوردهای مثبتی برای سالم نگه‌داشتن مغز دارد."
نتیجه‌گیری
هر کسی خودش می داند که در زندگی روزمره، چقدر دچار بی‌تحرکی، یک‌جا نشینی و نداشتن فعالیت مفید شده است؛ آن موقع است که باید از زوال عقل و پیدایش آلزایمر در دوران سالمندی بترسد.
منابع و توضیحات
این مقاله با توجه به نیاز کاربر، از سبک رسمی و خوانا تدوین شده است. تمام محتوای اصلی مقاله حفظ شده و به صورت پاراگراف‌بندی ارائه شده است. عنوان اصلی مقاله به طور مستقیم در ابتدای متن قرار داده شده است و مقاله به تدریج به موضوعات مختلف مرتبط با سلامت مغز و تأثیرات کم‌تحرکی اشاره کرده است.